تنوع زیستی: گوناگونی جانداران از دیرهنگام مورد توجه انسان بوده است و به شیوه های مختلف سعی کرده آنها را بشناسد. از تلاش اولیه در قالب نقاشی در غارها گرفته تا نگارش مقالات و کتب تخصصی امروزی.
آدمی برای شناخت هرچه بیشتر و بهتر جانداران و سهولت در مطالعه، سعی کرده است آنها را به شیوه های مناسب دسته بندی کند. گرچه سابقه? این موضوع به زمان های قبل از ارسطو برمی گردد اما این ارسطو بود که پایه های رده بندی را به طور جدی بنیان نهاد.
تنوع زیستی و تاکسونومی
ارسطو شباهت های ساختاری و حضور یا عدم حضور یک ویژگی را معیاری برای رده بندی دانست. این اصول بعدها توسط کارل فون لینه دانشمند سوئدی بهبود یافت. لینه همچنین قواعدی را بنا کرد که مبنای نام گذاری در علم تاکسونومی قرار گرفت. یک تاکسونومیست به مقایسه جاندار با خویشاوندان آن می پردازد، سپس آن را نام گذاری و در یک نظام رده بندی جایگاه آن را مشخص می کند. تاکسونومیست ها تنوع زیستی جانداران را براساس خویشاوندی آن ها رده بندی می کنند. برای کشف خویشاوندی جانداران، تاکسونومیست ها علاوه بر شباهت های ساختاری از ابزارهای دیگری نیز استفاده می کنند که مهم ترین آنها مقایسه DNA با پروتئین های ویژه است. بهره گیری از علوم مختلف و فناوری های نوین منجر شده تا علم تاکسونومی به صورت پویا و به روز فعالیت کند. رسالت و هدف تاکسونومیست ها مطالعه? دقیق گونه ها و تلاش در جهت شناخت بیشتر آن ها به منظور حفاظت از تنوع زیستی در جهان زنده است.
شناخت تنوع زیستی برای آدمی اهمیت فراوان دارد؛ بعضی گیاهان برای درمان بیماری ها به کار می آیند؛ بعضی حشرات تهدیدی برای سلامتی انسان اند و بسیاری از مواد اولیه صنعتی منشأ زیستی دارند. کاهش تنوع زیستی، بی تردید بر زندگی آدمی نیز مؤثر خواهد بود و به همین علت زیست شناسان بر شناخت و حفظ آن تأکید می کنند.
)پرسلولی شدن) یکی از راه های غلبه بر این محدودیت است به طوری که در میان صدها هزار موجود پرسلولی، تنوع زیستی گسترده ای از شکل ها و اندازه ها را می توان یافت: از موجودات میکروسکوپی گرفته تا موجودات غول پیکر. این گوناگونی حیرت انگیز و با شکوه، بی درنگ لزوم نظام هایی را برای رده بندی و نام گذاری جانداران آشکار می کند. در طول تاریخ روش های مختلفی برای رده بندی پیشنهاد شده است. در همه آن ها، ابتدا جانداران را براساس صفات پراهمیت )یعنی صفاتی که در تعداد بیشتری از جانداران دیده می شود( در چند گروه بزرگ جای می دهند و بعد هر گروه را به گروه های کوچک تر تقسیم می کنند. در نظام رده بندی رایج امروزی، بزرگ ترین گروه، فرمانرو نام دارد. زیست شناسان همه? جانداران را به پنج فرمانرو تقسیم می کنند. این پنج فرمانرو عبارت اند از باکتری ها، آغازیان، قارچ ها، گیاهان و جانوران.
جانوران بسیار متنو ع اند، به طوری که تقریباً برای ویژگی های آن ها می توان استثناهایی ذکر نمود. با این وجود مشخصات زیر در مورد همه یا بیشتر جانوران صادق است :
- کلیه جانوران یوکاریوت اند.
- جانوران پر یاخته ای اند.
- جانوران مصرف کننده اند، بنابراین آن ها از نظر انرژی و ماد? آلی، مستقیم یا غیر مستقیم به جانداران تولید کننده وابسته اند.
- پیکر بیشتر جانوران از بافت ها تشکیل شده است.
- بیشتر جانوران دارای ساختارهای عصبی و ماهیچه ای هستند، به طوری که آن ها را قادر می سازد تا به محرک های محیطی سریعاً پاسخ دهند.
- در تولیدمثلِ جنسیِ جانوران، اسپرم که یاخته ای کوچک و متحرک است با تخمک، که یاخته ای بزرگ و فاقد ساختار حرکتی است، لقاح می یابد و یاخته تخم را ایجاد می کند. از تقسیم یاخته تخم یک فرد بالغ ایجاد می شود.
