ارزیابی آموزش تجهیزات ایمنی و آتش نشانی: آموزش های شهروندی در رابطه با ایمنی و آتش یکی از مهمترین راهکارها برای پیشگیری از حوادث به ویژه در کلانشهرها است. به واقع به علت پیچیدگی ماهیت اجتماعی و به ویژه مسائلی مانند فرسودگی بافتهای فرسوده، افزایش مهاجرت، حاشیه نشینی و بسیاری از مسائل دیگر در شهر تهران، تنها با مشارکت و آموزش شهروندان است که میتوان به مقابله با بسیاری از حوادث رفت. در همین زمینه سازمان آتش نشانی و ایمنی شهر تهران(تجهیزات ایمنی و آتش نشانی) اقدام به برگزاری دورههای آموزشی کوتاه مدت برای شهروندان کرده است. هدف اصلی این مقاله ارزیابی میزان اثربخشی این آموزش ها بوده است. در همین راستا تعداد 400 نفر از شهروندانی که در این آموزش ها شرکت کرده اند، به صورت گلوله جادویی شناسایی شده و پرسشنامه های مربوط به اثربخش در میان آنان توزیع شد. داده ها نشان میدهد که این آموزشها تا حد قابل قبولی اثربخش بوده و توانسته هم دانش و آگاهی آنان در حوزه ایمنی را افزایش داده و هم رفتار آنان در این حوزه را تغییر دهد.
ارزیابی آموزش تجهیزات ایمنی و آتش نشانی
بحث ایمنی در برنامه ریزی شهری در سالهای اخیر بسیار مورد توجه بوده است. امروزه انجمن های علمی مختلفی که از اعتبار جهانی برخوردارند درحال تحقیق روی موارد ایمنی شهری هستند از جمله این انجمن ها میتوان به انجمن بین المللی برنامه ریزان شهری و منطقه ای اشاره کرد. این انجمن که متشکل از برنامه ریزان متخصص است، در سال 1965میلادی تاسیس شده است. هدف این انجمن گردهم آوردن برنامه ریزان شهری و منطقه ای با سابقه و حرفه ای است. این انجمن که یک سازمان غیر دولتی است بوسیله یونسکو، سازمان ملل و شورای اروپا تایید شده و مقر آن در لاهه است.
این انجمن در کنگره های مختلف به جایگاه خطر و ایمنی در برنامه ریزی شهری پرداخته که این خود بیانگر اهمیت موضوع در برنامه ریزی شهری است. بررسی های بعمل آمده نشان میدهد که در بیشتر مناطق شهری در سراسر دنیا، ساختمانسازی به سطح استاندارد نرسیده، بصورتیکه مناطق آسیب پذیر بیشتر شده اند و توسعه غیرقانونی، شهرها را به مناطق پر خطر تبدیل کرده است.
جوامع در مناطق پرجمعیت با ساختمانهای ضعیف، بسیار آسیب پذیر شده اند و در معرض آسیب های ناشی از فرسایش محیطی، آتش سوزی، سیل و زمین لرزه قرار گرفته اند. از طرف دیگر توسعه شهرنشینی به طرز فجیعی سبب افزایش آسیب پذیری جوامع انسانی گردیده است، زیرا به موجب آن برخی جوامع مجبورند در مناطق نا استوار مانند اطراف تپه ها که مستعد به رانش زمین هستند یا در زمینه ای با کیفیت پایین که خطر تخریب ساختمان ها در آنها وجود دارد سکنی گزینند.
ارزیابی حوادث با تجهیزات ایمنی و آتش نشانی
حوادث و بلایا از قبیل آتش سوزی، زلزله، تخریب و فرو نشستن ساختمان ها یا تخریب های محیطی ممتد که آهسته تر اتفاق میافتد، باعث از دست رفتن زندگی و وارد آمدن آسیب های جدی به افراد میشوند. همچنین درصد قابل توجهی از مردم نیز در مناطق حاشیه ای با حداقل خدمات شهری و لوازم زیر ساختی زندگی میکنند. این جوامع عمدتا در معرض خطراتی هستند که گاهی منجر به از دست دادن مکان زندگی وگاهی جان آنها میشود. به همین دلایل اصول مربوط به آموزش همگانی جزیی جدایی ناپذیر از آموزشهای شهروندی در این کشورها است. البته در حال حاضر با پیشرفت علم در این زمینه، سیستم های اعلام و اطفاء حریق نیز به شکل قابل توجهی از آتش سوزی ها جلوگیری کرده اند.
اکنون در کشورهای پیشرفته، اغلب افراد با اصول حفاظت از طریق و مسائل تجهیزات ایمنی و آتش نشانی آشنا بوده و در نتیجه علاوه بر رعایت اصول پیشگیری از بروز آتش سوزی، آمادگی لازم جهت مقابله با آتش سوزی ها، حتی در لحظات اولیه و وقوع آن را دارند. این امر مهم به نوبه خود در اثر سالها تلاش، جهت آموزش عمومی حفاظت از حریق صورت گرفته است. به عنوان مثال در انگلستان بارها علیه حریق بسیج عمومی اعلام شده است تا اقتصاد کشور صدمات کمتری ببیند (اوشا، 2006: 19). در مورد آموزش مسایل حفاظت از حریق، آتش نشانی لندن برنامه های متعددی از انتشار نشریات مربوط به ایمنی حریق گرفته تا بازدید از مدارس و گفتگو با کودکان دارد (همان). در آمریکا پس از آتشسوزی مهیب 9 اکتبر سال 1871 در شیکاگو، این روز روز آتش سوزی بزرگ شیکاگو نامید شد تا خاطره آن روز مصیبت بار برای همیشه در تاریخ آمریکا ثبت شود. در سال 1911، انجمن روسای آتش نشانی آمریکای شمالی تصمیم گرفت این روز را روز پیشگیری از آتش سوزی اعلام کند تا در این روز با انجام فعالیت های مختلف، ضرورت رعایت اصول پیشگیری از بروز حریق و همچنین اهمیت آشنایی با اصول مبارزه با آتش را به مردم یادآوری کرده و آموزش دهد. در سال 1922، انجمن غیردولتی حفاظت از حریق آمریکا پیشنهاد کرد نظر به اهمیت موضوع، این مدت به یک هفته افزایش پیدا کند. در نتیجه از آن تاریخ به بعد، هر سال از روز 9 اکتبر به مدت هفت روز، هفته پیشگیری از حریق اعلام میگردد و طی آن این هفت روز، مسایل مختلف حفاظت از طریق به عموم مردم آموزش داده میشود(قاسملو، 1382: 59).
